Çerkes ne demek, Kafkas ne demek?

Johann Baptist Homann. Imperii Persici In Omnes Suas Provincias. Circassia (1700-1720)

Johnston, Alexander Keith (1804-1871). Turkey in Asia, Transcaucasia. 1861

Çerkes ne demek, Kafkas ne demek?

Çerkes ve Kafkas kelimesinin anlamının ne olduğunu öğrenmek için yüzlerce internet sayfasına uluşmamız mümkün. Çerkes ve Kafkas kelimeleri buralarda çeşitli şekillerde açıklanmıştır. Bu sayfada başka bir bakış açısıyla kelimelere yaklaşacağız. Nakh dilindeki anlamlarına bakacağız. Kelimelerin kim tarafından nasıl türetildiğinin cevabını başka araştırmacılara bırakıyoruz. Kelimelerin bizim penceremizden nasıl göründüğünü paylaşacağız.

Önce dilin yüzyıllar içinde değişime uğradığını biliyoruz. 150 yıl olmasına rağmen biz Türkiye’deki Nohçolar ile Kafkasya’daki Nohçoların dillerindeki bazı kelimelerdeki telaffuz farkını görebiliyoruz. Yüzlerce yıl içinde kelimlerde söyleniş farkları olabilir.  Yeri gelmişken Nohço kelimesini açıklamakta yarar var.

NOH+ÇO iki kelimeden oluşur.

NOH (isim) + ÇO (..de, dan olan, iç, içinde) = Noh’tan olan (kişi)

ÇERGEZİ, ÇERGAZİ = ÇERKES demek.

ÇERGAZİÇO = ÇERGAZİ + ÇO = Çerkesden olan, Çerkes olan (kişi), Çerkeslerin içinden olan vb.

Nohço dilinde Kafkas ve Çerkes kelimelerine bakış kısmına geçebiliriz. Güncel ve antik kelimelerle açıklamasını yapmaya çalışacağız:

KOVKAZ = KAFKAS

KOV (kapı) + KA (yüce) + ZAA (zincir)

KOVKAZA = YÜCE KAPI ZİNCİRİ

SİRKAZA = ÇERKES

SİRL (ışıltılı, parlak) + KA (yüce) + ZAA (zincir)

SİRLKAZAA = SİRKAZA = YÜCE IŞILTI ZİNCİRİ

SİRKAZ = CİRCAS

Buradaki zincir kelimesi Karadeniz ve Hazar Denizi arasındaki oluşan sıradağların oluşturduğu dağ zinciri vurgulamak için kullanılmıştır. Kafkas dağlarının tarihteki adının ‘KAVİMLER KAPISI’ olduğunu belirtmekte yarar var.

M. Faruk Kutlu - 2017