Kabartay kelimesinin Çeçence anlamı

Dünyaca ünlü Kabardinka Dans Topluluğu 

Kabartay kelimesinin Çeçence anlamı

Önce Kabartay, Kabardey tanımlamaların nasıl olduğuna göz atalım. Bulduğum bir takım izahat şekilleri aşağıda yer almaktadır:

- Kabardey Adige boylarından biridir. Kuzey kafkasyanın orta kısmında yaşayan ve Çerkes'lerin en kalabalık boyu olan topluluk.

- Kabartaylar kendilerini Kaberdey ,Ruslar ise Kabardintsi olarak adlandırırlar.

- Kabartaylar, kendilerini Adige olarak isimlendiren Kafkas kavimlerinin bir grubundan geliyorlar.

-Yalçın Karadaş’ın belirttiği Kabartay kelimesinin anlamı: “...bu Kafkas halklarına Kıpçak dilinde KABAR dendi; yani İSYANKAR. Bu isim ADIĞE dilinde KABARDEY, Kıpçak (Karaçay- Balkar) dilinde ise KABARTI olarak yaşamaktadır. KABARDEY adı “KABARTI halkların sahip olduğu topraklar” anlamında ADIĞE dilindeki “EY” sahiplik ekiyle KABARDEY olmuştur.

Benim Çeçen dilinde yaptığım araştırma tartışmaya açıktır. Daha doğru olan kelimeleri ve daha doğru olan anlamı herkes verebilir. Tarihi ve siyasi bir yaklaşımda olmayıp, sadece kendi kendime mırıldandığım heceleri çözmeye çalışıyorum.

Kabartay veya Kabardey ya da Kabardintsi şeklinde söylensin Çeçenler bu Adige komşularını “ĞEBARTOY” olarak adlandırmışlar. Hareket noktam ĞEBARTO kelimesiydi ve çözmek için araştırmaya başladım.

Kabartay= Ğebarto

Kabartaylar= Ğebartoy

Önce ’ĞE’ kelimesini bulmak gerekiyordu.

- ‘BART’ kelimesi kolaydı, çünkü güncel dilde ‘ANLAŞMA’ olarak kullanıyorduk: ‘BART BİN’ = Anlaşma yapmışlar. ‘BART BÖKHUN’ = Anlaşma bozulmuş.

- ‘ĞE’ kelimesini Çeçence bir deyimler sözlüğünde yakaladım, sanırım eski bir deyim bu:

Ğemettakhöttinarg = Olgunluğa ulaşan, olgunlaşan.

Çeçenler ĞE sıfatını ve BART fiilini birleştirip Ğebarto ismine ulaşmışlar.

ĞE+BART+O = ĞE (olgun, yetişkin) + BART (anlaşma) + O (kişi)

                              ĞE (olgun) + BARTO (anlaşan)

ĞEBARTO= Olgun, anlaşan veya olgunca anlaşan.

ĞEBARTOY = Olgunca anlaşanlar.

Kabaca çevirisi bu. Daha hoş Türkçe ve anlam bulmak isteyenler kalem kâğıt yazıp çizmeye başlayabilirler. Anlaşma dostluk ve barış içerir. Başına olgunluk kelimesini ekleyerek anlaşma kavramı daha da kuvvetlendirilmiş.

M.Faruk Kutlu - 2017